VRH SRPSKOG AKVARELA

Istorija srpskog realizma i poetskog realizma beleži neobične pristupe likovnom. Slikar Stojan Pajić (rođen 1923), jedan od najstarijih članova ULUS-a i naših živih umetnika, sebe je pronašao tokom studija mašinstva u Ljubljani gde je fakultativno pohađao časove slikarstva. Nakon tog, za njega ključnog otkrivanja pribežišta miru i sigurnosti od svih životnih bura, kako on kaže, za koje je jedan život nedovoljan, Pajić istrajno posećuje gotovo sve evropske i mnoge azijske zemlje, zadržavajući se najčešće u muzejima i galerijama.

Veliko iskustvo ovog slikara, sticano ne samo gledanjem i doživljavanjem, već i radom na slici, učinilo je da taj rad danas predstavlja sam vrh srpskog akvarela, mada je podjednako dobar u vidu kamernih uljanih pejzaža i veduta. Njegov svet ishodi u eksterijeru i pleneru, u onom renesansnom istraživanju predela vidom i umom, koji labuđi pev ima sa Leonardom a umire u plenerizmu na prelomu XIX u XX vek. Danas umetnici skoro da i nemaju kontakt sa prirodom, ni potrebu za njom, a kamoli onaj koji bi podrazumevao sliku kao medij, istraživanje i stanje.

U tom smislu, Pajić je naslednik jedne duge linije mimetičara i pejzažista, slikara prirode, linije koja se od rimskih fresaka uznosi do XX veka, mada se tu i iscrpljuje. Njegova uloga sasvim je klasična, dakle, etička, a ne samo estetička - on je primer slikara koji vlada svim uslovima slike i svim njenim izrazima, od tehničkih do motivskih. Dakle, Pajić je jedan od onih vrlih dobrih učitelja koji se napuštaju na sopstvenu sramotu a koje inteligentni imaju prilike da otkriju, njihovim iskustvom gradeći pre svega svoj umetnički svet.

Ključni tekst u monografiji je napisao dr Stanislav Živković, ne samo jedan od naših najvećih poznavalaca moderne umetnosti, već i specijalista za impresionizam, plenerizam, međuratno slikarstvo tzv. Beogradske škole i, kako u devedesetim godinama uočavamo iz niza monografija, tumač i drugih stilskih formi, u rasponu od fantastičkog do realističkog.

U pripremi ove monografije veliki udeo imao je gospodin Bogoljub Pantelić, kolekcionar, mecena, vlasnik valjevske štamparije i izdavačke kuće "Bosis", čijom ljubaznošću nastaju i kapitalni umetnički katalozi pojedinih slikara a možda u budućnosti i neke nove, sjajne knjige iz umetnosti.