Fotografska porodica Antić

U Valjevu je fotografska radnja Milke Antić od samog otvaranja, u leto 1928. godine, privukla mnogobrojnu klijentelu. Ona je bar u tom pogledu nadmašila sve koji su se onda među Valjevcima bavli fotografijom kao svojim osnovnim zanimanjem. Taj primat Foto ateljea „Milka” održao se duže od tri decenije.

Milka Antić (snimio Đ. Bukilica 1985. godine) (Foto: Ljuba Ranković)

Milka Antić je rođena u Požarevcu, 23. aprila 1903. godine. Kao dvanaestogodišnju devojčicu (rođenu Jenčić) nju je usvojila porodica Dimitrijević koja je u Požarevcu vodila fotografsku radnju. Tu je Milka učila zanat. Majstorski ispit je položila 1922. godine i od Udruženja fotografskih majstora Srbije dobila člansku kartu broj 712. Za Božidara Antića, policijskog pisara, udala se 1919. godine i sa njim najpre živela u Beogradu i Gornjem Milanovcu. Svoj fotografski studio u Valjevu, otvoren na osnovu rešenja valjevskog Prvostepenog suda od 11. juna 1928, Milka je najpre držala u Ulici vojvode Mišića 28, a početkom 1936. preselila se u novi lokal u Karađorđevoj 65.

Po priklanjanju fotografskom poslu mnogobrojnih njenih srodnika, Milka Antić predstavlja jedinstvenu pojavu među valjevskim fotografima. Kod nje su fotografski zanat izučili i sa njom zajednički ili samostalno radili sin jedinac Radojko-Bata i kćeri Kosara i Milica.

Kosara Antić je sopstvenu fotografsku radnju protokolisala (ozvaničila) 5. marta 1941. godine. Ona je majstorski ispit prvi put polagala 3. juna 1937. godine, pred komisijom koju su sačinjavali: valjevski sudija I. K. Gojković i fotografi Kuzman Trivanović i Dragoslav Marković, pa ponovo 31. maja 1938. (tada sa uspehom). Bila je udata za glumca Ratka Sarića. Posle Drugog svetskog rata odselila se u Beograd pa docnije u SAD.

Milica Antić je rođena u Beogradu, 29. oktobra 1925. Zanat je izučavala od 1. juna 1938. do 1. juna 1941. Živi u SAD.

Radojko Antić je 26. januara 1927. godine rođen u Gornjem Milanovcu. Izučavao zanat od 6. decembra 1939. do 6. decembra 1942.

Fotografskim poslom se u toj porodičnoj radnji bavio i Milkin muž Božidar. Zanimljiv dokument o tome predstavlja uverenje koje su 31. avgusta 1943. godine napisale Milka Antić i Kosara Sarić:

„Mi dole potpisani fotografi izdajemo g. Božidaru R. Antiću ovo uverenje:

Da je g. Božidar R. Antić od 7. aprila 1923. god. pa do 19. maja 1925. god. proveo u fotografskoj radnji svoje žene, potpisane Milke Antić, fotografa, onda u Požarevcu, na učenju fotografskog zanata i da je za to vreme pokazao dobar uspeh, te ju je uspešno zamenjivao u njenom odsustvu.

Da je od 19. maja 1925. god. otišao u službu kao činovnik, ali je sve slobodno vreme posvećivao organizaciji radnje svoje žene potpisane Milke, do 30. septembra 1936. god. Da je od 30. septembra 1936. god., otkada nije više u službi, opet potpuno stupio u radnju svoje žene i s uspehom je vodio posao u njoj do danas pa i danas”.

Božidar Antić je 4. juna 1944. godine trebalo da polaže majstorski fotografski ispit ali mu to onda nije omogućeno jer je fotograf Branislav Radović Šale, član ispitne komisije, odbio da učestvuje u njenom radu tvrdeći da „kandidat Božidar” nema na to pravo „pošto je penzioner državni”. Polaganje ispita je Antiću, ipak, omogućeno 29. jula 1944. na osnovu odobrenja valjevskog okružnog načelstva.

Ranije još Božidarevom javnom fotografskom radu protivio se fotograf Vojislav Grujić, koji je početkom 1938. godine odgovarajućom predstavkom Zanatskom udruženju tražio ne samo da mu, s obzirom na to da prima penziju, Udruženje zabrani „fotoreportažu po ulici” već i da ga kazni za bespravan rad.

Kod Milke Antić se u ovladavanju fotografskom veštinom obučavalo mnoštvo devojaka i mladića. Među njima i nekoliko Požarevljana: Slobodanka Vasić (rođena 1925, kći Aleksandra Vasića), Živko Vasić (1927), Ružica Milenković (1926), Mirjana Jenčić (1930) i Aleksandar Jenčić (1931). Može biti da su oni bili u kakvom srodstvu sa supružnicima Antić. Slobodanka je, inače, mnogo kad pominjana kao najverovatniji autor poznate fotografije vešanja u Valjevu, 22. maja 1942. godine, Stjepana-Steve Filipovića. Ona je u to vreme radila u ateljeu Kosare Antić-Sarić.

Tom krugu mladih Požarevljana pripadao je i Božidarev sinovac Vladimir Antić (r. 1992) koji se na fotografskom zanatskom školovanju u Valjevu nalazio od 2. decembra 1935. do 2. decembra 1938. godine.

Antići su se po uspostavljanju partizanske vlasti, u jesen 1944. godine, suočili sa teškim nevoljama. Milka i Božidar su okrivljeni i od Vojnog suda Valjevske vojne oblasti osuđeni, 8. maja 1945, za saradnju sa okupatorskom i kvislinškom vlašću. Proveli su izvesno vreme na robiji i ostali bez imovine, uz dugotrajno oduzimanje građanskih prava. Rehabilitovani su ovoga proleća.

Milka je u proleće 1947. ponovo otvorila svoju fotografsku radnju i vodila je do penzionisanja 1975. godine.