Portreti Gođevca

Rad slikara Nikole Milivojevića

Ninoslav Stanojlović

Akademski slikar Nikola Milojević (Jagodina, 1865 – Beograd, 1942) spada u najplodnije portretiste svoga vremena. Prema istraživanjima njegovog biografa Uglješe Rajčevića, u periodu od 1885. do 1942. godine uradio je preko 250 slika, crteža i litografija, od kojih je do današnjih dana sačuvano stotinak.

Među sačuvanim radovima najviše ima portreta, po čemu je Milojević inače i bio poznat, kao portretista srpske srednje građanske klase. Upravo to sačuvano umetničko delo ovog slikara, pomalo skrajnutog iz istorije srpske likovne umetnosti, moguće je podeliti po fazama nastanka. Prvu fazu bi činili – slikarski počeci (1885 – 1891), drugu – dela nastala u vreme umetničkog školovanja i studija u Beču (1891 – 1893) i treću fazu, delo nastalo tokom dugogodišnje prakse i umetničke zrelosti (1893 – 1942).

Blagodareći ljubaznosti nedavno preminulog akademskog slikara Živana Vulića, bliskog rođaka i usvojenika Nikole Milojevića, koji je 1980. godine Zavičajnom muzeju u Jagodini poklonio 30 crteža, slika i litografija svog poočima i 47 svojih pastela, ulja i radova u drugim tehnikama, osnovan je legat akademskih slikara Nikole Milojevića i Živana Vulića u Jagodini.

U legatu Nikole Milojevića nalaze se dva portreta porodice Gođevac, uglednih Valjevaca svog vremena. Na poleđini oba crteža naslikanih crnom kredom na papiru, veličine 48h63 cm, piše „Gospodin Gođevac”, odnosno „Gospođa Gođevac”. Oba portreta su signirana „d.d. Milojević, 1889. god.”.

Ovi portreti pripadaju prvoj fazi Milojevićevog slikarskog opusa. Izložio, ih je između ostalih, na svojoj prvoj samostalnoj izložbi u beogradskoj „Građanskoj kasini”, 6. juna 1889. godine.

Upoređujući ova dva portreta sa fotografijama porodice Gođevac, nedvosmisleno smo utvrdili da se iza imena „Gospodin Gođevac” i „Gospođa Gođevac” nalaze Ranko Gođevac (Zarube, oko 1817 – Valjevo, 1908), mehandžija i trgovac i njegova žena Persida.

Osim u privatnom posedu, radovi Nikole Milojevića, nalaze se i u umetničkom zbirkama Narodnog muzeja u Beogradu, Muzeja grada Beograda, Memorijalnom muzeju Jovana Cvijića u Beogradu, Istorijskog muzeja u Beogradu, Matice srpske u Novom Sadu, Narodnog muzeja u Kraljevu i u Vojnom muzeju u Beogradu, gde se čuva Milojevićev portret vojvode Živojina Mišića, iz 1920. godine. Ovo ulje na platnu, dimenzija 58h72 cm, predstavlja, ne samo najbolji muški portret koji je Milojević naslikao, nego i najbolji umetnički prikaz slavnog vojskovođe.

Pomenutim portetima znamenitih Valjevaca, Jagodinac Nikola Milojević, nepravedno zaboravljeni akademski slikar, spojio je dva veoma slična grada – Jagodinu i Valjevo.