Hrana Valjevskog kraja
Gastronomska kultura je neodvojivi deo nematerijalne kulturne baštine jedne zemlje, baš kao i jezik, običaji, legende... Očuvanje gastronomske baštine važan je zadatak društva i države i njihovih institucija.
Ideja Stalne konferencije gradova i opština da objavi „Gastronomski vodič kroz gradove i opštine Srbije” korak je u pravom pravcu, jer upravo je očuvanje gastronomske baštine resurs koji može da doprinese razvoju i modernizaciji naše zemlje i nalaženju odgovarajućeg mesta u evropskoj porodici naroda.
VALJEVO
Valjevce karakteriše specifičan mentalitet i duhovitost i čuvene su anegdote o „valjevskoj podvali“ koje ilustruju rivalitet između gradova na zapadu Srbije.
Najpoznatiji gastronomski proizvod Valjeva su, svakako, duvan-čvarci. Onaj ko ih prvi put vidi, misli da se radi o najfinijem seckanom duvanu, te otuda i ime. Ovi čvarci nisu mnogo masni, i može se reći da ih valja jesti u svakoj prilici i na svakom mestu, a Valjevci ih često nose kao poklon kada idu u goste u druge krajeve. U njihovu slavu organizuju se „Dani valjevskih duvan-čvaraka“.
Valjevci vole i pite i čumbur od jaja, proje od brašna mlevenog na vodeničkom kamenu, valjevski sir i kajmak, valjevsku čorbu od livadskog zelja, lovački gulaš, červiš, teleće medaljone sa umakom od lisičarki, a od poslastica šljivin kolač i kolače od malina.
LJIG
Meštani ovog gradića imaju razvijenu svest o potrebi očuvanja životne sredine, tradicije, tradicionalnog načina pripremanja jela i pića i očuvanja starih vrsta voća i povrća. U tome se ističu članovi udruženja „Moba“ i „Zlatne ruke“, koji se sa uspehom trude da očuvaju autohtone sorte voća koje se uzgajaju na ovom području, kao što su šljiva crvena ranka, piskavac, pandara, požegača, belošljiva, jabuke kolačare, streknje, ilinjače, petrovače, budimke, vajlije, belice, tikvaje, kožare, tvrdokorke, kruške topčiderke, takiše, jagodnjače, vidovače, lubeničarke, trešnje majevke i đurđevke.
Na obližnjoj planini Rajac svake godine se održava poznata „Kosidba na Rajcu“, kada se služi i kosački ručak, koji ne može da prođe bez odličnih rakija i pita iz ovog kraja.
CC
LAJKOVAC
U okolini Lajkovca ima veliki broj vodenica potočara, pa se dosta koristi kukuruzno brašno i od njega prave proje i kukuruzni hlebovi koji odlično idu sa ovdašnjim sirom i kajmakom.
Od turističko-gastronomskih manifestacija u Lajkovcu se održavaju „Kolubarski kotlić“ i „Hajdučko-jatački dani“ na kojima se oživljava tradicija hajduka i jataka iz davnih vremena.
MIONICA
Od sira i kajmaka prave se i najbolje pite, odlične su i ovdašnje supe od krompira i supe od pomešanog ćurećeg, pilećeg i telećeg mesa, kao i specijaliteti od ribe iz čistih potoka i reka, a poseban užitak su kuvani rečni rakovi, koji su, međutim, postali retki, tako da se moraju loviti umereno i odgovorno.
Na „Mišićevim danima“ mioničke domaćice pokazuju svoja gastronomska umeća, a na „Vašaru stočarstva“ pravi se najveća pita na svetu. U mioničkom selu Paštriću svoje imanje „Nojeva barka“ ima i biolog-ekolog Peca Petrović, koji je za svoje aktivnosti na unapređenju gastronomske baštine dobio nagradu renomiranog međunarodnog gastronomskog pokreta Slow Food.
OSEČINA
Najzanimljiviji proizvod je karaban, koji se pravi od suvih šljiva, oraha i meda i pripisuju mu se pozitivni efekti na jačanje imuniteta organizma, ali i afrodizijačka svojstva. Na Sajmu šljive se mogu probati i tople suve šljive, upravo izašle iz sušare. Ako se suše na pravi način, suve šljive ne gube svoja lekovita svojstva i pravi su izvor vitamina za zimu.
UB
Kao i u drugim opštinama ovog kraja i ovde su omiljene proje i pite, u okolnim selima prave se dobar sir i duvan-čvarci, ostavlja ukusna zimnica, a svinjsko i jagnjeće pečenje na ražnju, kupus i sarma, jedu se na proslavama i svadbama.
Odlomak iz knjige: „Gastronomski vodič kroz gradove i opštine Srbije”
Nastaviće se...