Slovenački graditelji Valjeva
Među brojnim graditeljima Valjeva i infrastrukturnih objekata u okolini grada, bilo je kroz istoriju i stranaca, kao i ljudi iz bivše Jugoslavije.
Graditelji Valjeva bili su i Slovenci, o čijem smo radu vezanom za Valjevo našli traga u poslednje vreme.
Pišući o izložbi koju je prošlog juna održalo Društvo Slovenaca u Beogradu – Društvo Sava, o znamenitim Slovencima u Beogradu, online časopis za kulturu SeeCult navodi: „Boštjan (Sebastijan) Roš (1839-1917), građevinski inženjer i preduzetnik, postao je Beograđanin 1881. godine, gde je osnovao građevinsku firmu za izgradnju železničkih pruga, puteva i mostova, kao i prvu kompaniju u Srbiji za impregnaciju železničkih pragova. Otvorio je savremene kamenolome, iz kojih je koristio materijal za gradnju zgrada, trasiranje i popravku puteva, železničkih pruga i ograda. Od kamena iz svog kamenoloma sazidao je ogradu i stubove oko Saborne crkve u Beogradu 1884.“
(Foto: Kupindo / http://www.celjskozasavski.si / FB stranica Stare fotografije in razglednice Koroške)
Ono što je za Valjevo relevantno, za izgradnju mosta preko Kolubare kod Valjeva prvi je u Srbiji upotrebio cement kao građevinski materijal. Danas stari gvozdeni mostovi u okolini Valjeva postoje u Šušeoci, potom u Radobiću na putu za Monicu, u Markovoj Crkvi, i u Lajkovcu i Ćelijama dva mosta. Da li je to neki od ovih mostova, ili neki u međuvremenu porušen, za sada ne znamo.
Mirko Zdovc, slovenački arhitekta (1927-2005), stvarao je, osim u Sloveniji, i u Briselu, Zagrebu, Moskvi i – Valjevu.
Crtež: Ljiljana Ljiljak
Među Slovencima koji su učestvovali u graditeljskim poduhvatima u Valjevu i okolini bili su i oni kojima to nije bila prevashodna delatnost. Omladina iz čitave Jugoslavije učestvovala je 1977. na radnoj akciji „ORA Robaje“ u izgradnji asfaltnog puta Rajković-Robaje, do kuće u kojoj se, u septembru 1941. godine Josip Broz Tito sastao sa partizanima. Među učesnicima akcije bio je i sin Bogdana Pohara, Slovenca koji je sa porodicom bio prognan u Srbiju na početku Drugog svetskog rata i tu ostao do njegovog završetka, zajedno sa mnogim svojim sunarodnicima koji su došli u gradove Srbije. Bogdan Pohar je ubrzo po dolasku među Valjevce, oko 1. avgusta 1941. godine, počeo da radi na demontaži porušenog gvozdenog mosta na Kolubari, u nastavku Ulice Vuka Karadžića, pa je posle mesec dana dobio posao u „Vistadu”, u nekakvoj mehaničarskoj radionici.