• Kupovina/Pretplata
• Kontakt
• Marketing

• Home
• Revija Kolubara
• Knjige IP Kolubara
• Akcije
• O nama

| Jul 2011

Grad Valjevo u trećem milenijumu

Ljiljana Ljiljak

Desetak studenata četvrte godine Arhitektonskog fakulteta iz Beograda sa asistentkinjom Sanjom Simeunčević, tokom marta boravilo je nakratko u Valjevu kako bi i vizuelno upoznalo grad, njegove prostore i razvojne mogućnosti. Bio je to deo priprema za rad iz oblasti urbanizma u okviru diplomskog akademskog studija kod profesora dr Miodraga Ralevića. Svim studentima to je bio prvi susret sa Valjevom pa nam je i otuda bilo dodatno zanimljivo kako ga oni vide i sada i u budućnosti.

(Foto: Ljuba Ranković)

Prezentacija njihovih radova na temu „Valjevo – grad trećeg milenijuma” na Arhitektonskom fakultetu obavljena je krajem maja. Pozvali su na taj događaj svoje valjevske domaćine, Vlastu Čarnojevića, urbanistu iz Direkciji grada i Jovana Jovanovića, predsednika valjevskog Društva arhitekata Valjeva. Bilo je dosta povoda na toj prezentaciji i da  novinar zabeleži niz zanimljivih opažanja i ideja. Prenosimo neke.

Stevan Miljković i Sonja Kesić u svom radu bave se temom „čaršije” kao modelom stalnog prelaska varoši u grad. Taj prelaz trebalo bi da ima prirodni tok i u budućnosti, a to bi značilo neku vrstu  nastavka Tešnjara prema Ušću. Na Ušću bi trebalo da bude novi centar sa trgom, sa bibliotekom, crkvom, hotelom. Dobra iskustva radničkih naselja valja iskoristiti u planiranju naselja koja prate liniju Kolubare na obe obale, sve do sedišta Elektrodistribucije i naselja Kolubara II. Time bi se aktiviralo priobalje, sada neprivlačna i zapuštena zona. Na samom Ušću, umesto stadiona, njihov rad nudi zdanje biblioteke sa panoramskim liftom. Knez Mihajlova ulica postaje prava veza čaršije sa novim centrom u kome dominira biblioteka. Vizija novih stambenih celina zavisi i od toga da li će i dalje na tržištu biti veći interes za stanove ili individualne kuće. Odgovor na to pitanje važan je zbog planiranja naselja i tipa naselja, smatraju Stevan i Sanja.

Katarina Otović i Marina Vasiljević  su u traganju za odgovorima kako izaći iz monocentričnosti strogog zoniranja. Posledica toga je da je Valjevo linerani grad, sa samo 20 odsto površina koje su neizgrađene. Kako omogućiti „mešanje namena”? U radu se konstatuje da su sve manifestacije u centru, da se ništa ne dešava u zapadnom delu grada. A kako onda doći do „dinamičnog grada”? Jedan od odgovora je u boljim komunikacijama. Mora biti bolja saobraćajna povezanost – zato su zapuštene lokacije uz reku. Imamo slab pešački i biciklistički saobraćaj, nedovoljno prolaza-prelaza pruge. Potrebno je više pešačkih transverzala prema pijaci i novoj crkvi, sa više mostova preko Gradca. Na mestu Krušikovog stadiona vide hibridni, kulturno-rekreativni centar sa parkom. Prevaziđenim smatraju opredeljenje za industrijsku zone uz reku od Ušća jer bi na tim prostorima trebalo otvoriti nove aktivnosti i nove sadržaje za buduće stanovništvo. Posebno na prostoru od Autobuske stanice do MUP-a.

Lazara Smiljkovića zanima  centar oko opštine, Gradskog trga. Trg je izolovan jer je slaba prolaznost kroz okolne gradske blokove na severnoj strani. Potrebno ih je otvoriti. Ponegde postoje dijagonalni prolazi, negde nisu definisani iako postoje, kao nedovršena primena stare Atinske povelje. Ova tema otvara za nas još uvek novo područje – kako uspostaviti privatno i javno partnerstvo? Jer, ko održava prolaze, te pasaže  kroz gradske blokove?

Tanja Đurđić i Aleksandra Žeželj Tošović svojim radom nude odgovore kako razvijati Valjevo po principima „održivog  grada”. Deo tih razmišljanja je i predlog da novi centar bude na obe obale Gradca, do Ušća, sa naučno istraživačkim centrom i botaničkom baštom na prostoru nekadašnjeg jezeru. Oni identifikuju i reke kao nove simbole u nizu prepoznatljivih simbola Valjeva. A kako uvući prirodu u grad?  Silos na ulazu u grad vide kao hotel, smatraju da nisu dovoljno aktivirana dvorišta i zaleđe Tešnjara. Da bi uz obale Gradca do Ušća trebalo graditi male stambene blokova sa prostranim dvorištima koji se spuštaju na reku i na trg sa novom crkvom i pijacom. Valjevsku adu – rekreativnu zonu – vide na potezu od Ušća do Elektrodistibucije. Od autobuske stanice levu obalu Kolubare trebalo bi nameniti reprezentativnom stanovanju.

U ovom radu nudi se rešenje i za najveće prostorno ograničenje u razvoju grada  – premošćavanje pruge. Da ne bude najveća barijera  koja grad cepa na dva dela, predlažu da se nad prugom uredi brdo. Odnosno da se pruga stavi ispod konstrukcije tunela koji bi bio prekriven travom, ispresecan pešačko-biciklističkim stazama. Onda bi bio moguć i novi kulturni centar na mestu stadiona, a sa druge strane prekrivene-premošćene pruge, naučno-edukativni centar kao novi gradski centar. Kako bi ideja pokrivene pruge prošla na konkursu – zapitao se Vlasta Čarnojević, doajen ovdašnjeg urbanizma, priznajući hrabrost i dalekovidost ponuđene vizije. Pomišljamo, ako je u Bernu ceo kompleks memorijalnog centra, muzeja Pol Kleu, arhitekta Renco Pijano zasnovao na sistemu zemunice ili trapa, ni vizija travnatog tunela nad prugom koji seče gradsko tkivo, nije daleko od stvarnosti.

Milena Blagojević i Milica Vujanić svojim radom otvorile su nekoliko dilema: kako formirati unutrašnja dvorišta u gradskim blokovima? Kako da  škole postanu centri velikih gradskih parkova? Valjevo je i grad prirode, pa bi zato trebalo biti i centar za organsku hranu. Između ostalog i centrom za gljivarstvo. Uz to ide i Fakultet sa institutom koji Milena i Milica vide na prostoru stadiona gde bi bio i novi gradski trg. Nove stambene blokove sa parcelama za ekološku proizvodnju voća i povrća vide duž leve obale Kolubare, sve do Novog groblja. I one nude rešenje za  prugu – da se stavi pod zemlju!

Ovo je samo deo studentskih razmišljanja o Valjevu trećeg milenijuma, iznesenih pod krovom Arhitektonskog fakulteta. Usmerenje studentskih radova na prostore u širem području ušća dve reke naslućuje  da smo na pragu velikog posla da se i tim zapuštenim dragocenim prostorima grada odredi budućnost.

Zanimljivo je da je istovremeno sa prezentacijom radova bila otvorena izložba  radova 40-tak Valjevaca, studenata arhitekture. Tu izložbu tokom proleća imali smo prilike da gledamo i u Valjevu, u izlozima  robne kuće. Tek nekoliko tih radova bavilo se sadržajima i  prostorima njihovog  rodnog grada. Ako je Mateja Nenadović 1929. godine objavio svoj „San kako bi trebalo urediti veliki Beograd”, zašto se ne zapitati kakav san imaju buduće arhitekte Valjevci o svom gradu. Da je ovaj grad provokativan i inspirativan, potvrdilo nam je deset studenata sa diplomskih akademskih studija pod asistencijom Sanje Simeunčević.